Skógræktarfélag Reykjavíkur býður til formlegrar opnunar á landsátaki Skógræktarinnar og Landgræðslunnar í söfnun og sáningu á birkifræi fyrir árið 2023 miðvikudaginn 13. september kl. 18:00.

Dagskráin hefst við Elliðavatnsbæinn í Heiðmörk. Þar verður stutt fræðsla um söfnun og sáningu á birkifræi, tilgang og fyrirkomulag landsátaksins. Að því loknu verður haldið af stað út í skóg og birkifræi safnað.

Hvernig fræi er best að safna?

Birkitré eru jafn ólík og þau eru mörg. Við fræsöfnun borgar sig að hafa í huga að tréð sem í framtíðinni vex upp af fræinu, verður líklega mjög líkt trénu sem fræið er tínt af. Mikill munur er á því hve öflug mismunandi yrki (erfðahópur) eru - hve hratt þau vaxa, hve hátt, hvort þau eru bein eða kræklótt, þol gagnvart sjúkdómum og fleira.

Mest af birkifræi í Vesturbyggð

Síðustu daga hefur verið unnið að því að kortleggja hversu mikið birkifræ finnst á trjám vítt og breitt um landið. Magn birkifræja í ár er ekki með því besta sem sést hefur á höfuðborgarsvæðinu og þarf aðeins að hafa fyrir því að finna tré með sæmilegu fræmagni. Þar á því vel orðatiltækið „leitið og þér munuð finna“.

Lítið er um fræ bæði á Norður- og Austurlandi en reytingur á Suður- og Vesturlandi. Í Vesturbyggð má aftur á móti víða finna talsvert magn fræja en minna annars staðar á Vestfjörðum. Því er ástæða til að hvetja íbúa á sunnanverðum Vestfjörðum sérstaklega til dáða í ár.

Birkiskógar þeki fimm prósent landsins árið 2030

Landsátakið „Söfnum og sáum birkifræi“ fer fram í fjórða skipti í ár. Þjóðin tók vel við sér þegar fyrst var efnt til átaksins árið 2020. Mikið magn fræja hefur safnast á síðustu árum og það notað til að rækta upp stór uppgræðslusvæði.

Sem kunnugt er stendur yfir áratugur Sameinuðu þjóðanna um verndun og endurheimt vistkerfa um allan heim í þágu fólks og náttúru. Íslensk stjórnvöld hafa tekið svonefndri Bonn-áskorun sem er alþjóðlegt átak um endurheimt skóga undir hatti alþjóðlegu náttúruverndarsamtakanna IUCN í samstarfi við fleiri aðila. Markmið Íslands í þessari áskorun er að árið 2030 vaxi birkiskógar á 5% landsins, í stað 1,5% nú.

Verkefnið Söfnum og sáum birkifræi er liður í því að Ísland nái þessu markmiði. Tilgangurinn er að efla útbreiðslu birkiskóga, meðal annars með því að virkja almenning til söfnunar og dreifingar birkifræs en einnig að veita fræðslu til félagasamtaka, skóla, fyrirtækja og stofnana um vernd og endurheimt birkiskóga.

Fólk um allt land er hvatt til að leggja sitt að mörkum. Annað hvort með því að safna fræi og skila því á móttökustöðvar eða sá fræinu á beitarfriðuðum svæðum þar sem vilji er til að klæða land birkiskógi eða -kjarri.

Hægt er að sækja öskjur í verslanir og þjónustustöðvar Bónus og Olís. Þar verða líka kassar sem skila má fræinu í.

Bakhjarlar verkefnisins

Bakhjarlar verkefnisins eru Prentmet Oddi, Bónus og Olís. Þá vinnur Landvernd einnig að því að virkja fólk til þátttöku og að verkefninu vinna ásamt Skógræktinni og Landgræðslunni, Skógræktarfélag Íslands og Skógræktarfélag Kópavogs, Lionshreyfingunni og Kvenfélagasambandi Íslands. Í Norður-Þingeyjarsýslu má sækja öskjur og skila fræi í verslunina í Ásbyrgi í Kelduhverfi.

Nánari upplýsingar veita

Auður Kjartansdóttir, framkvæmdastjóri Skógræktarfélags Reykjavíkur, 893-2200

Kristinn H. Þorsteinsson, framkvæmdastjóri Skógræktarfélags Kópavogs, 839-6700.

Á staðnum verða auk þeirra sérfræðingar sem fræða gesti og gangandi um birki. Meðal þeirra tveir vísindamenn sem gert hafa rannsóknir á birki og erfðaeiginleikum þess.

Þorsteinn Tómasson plöntuerfðafræðingur hefur stundað rannsóknir á birki og ræktað beinvaxin og hraðvaxta yrki. Hann er stjórnarmaður í Skógræktarfélagi Reykjavíkur og verður á svæðinu við opnun landsátaksins. Aðgengilega umfjöllun hans um birki má lesa hér: https://heidmork.is/birki-betula-ssp/

Aðalsteinn Sigurgeirsson er einn af höfundum umfjöllunar í nýjasta Riti Mógilsá, um tilraun á 50 mismunandi birkikvæmum, sem sett voru út 1998. Niðurstöðurnar sýna hve miklu arfgerð skiptir fyrir viðgang trjánna. https://www.skogur.is/is/rannsoknir/utgafa/rit-mogilsar Aðalsteinn er fagmálastjóri Skógræktarinnar og stjórnarmaður í Skógræktarfélagi Reykjavíkur, og verður á svæðinu. Greinina má lesa hér: https://www.skogur.is/is/rannsoknir/utgafa/rit-mogilsar